Elektrownia wodna w Rutkach - Gmina Żukowo

Najstarsza (obok straszyńskiej uruchomionej 2 tygodnie wcześniej) z raduńskich elektrowni wodnych położona w pobliżu Żukowa o mocy instalacyjnej 440 kW wytwarzanych przez 2 turbozespoły, której budowę rozpoczęto na wniosek rady powiatu kartuskiego, jako inwestora wysuniętego 9 października 1907 roku w kwietniu 1909 roku, a zakończono w dniu 19 listopada 1910 roku. Przez cały okres swego 100 - letniego istnienia była ona wdzięcznym tematem dla fotografów, dzięki którym posiada bogatą dokumentację jej rozwoju poczynając od chwili rozpoczęcia prac budowlanych. Pod koniec XIX w. były tam hamernia, młyn, i tartak oraz 5 domów z 56 mieszkańcami. W początkach XX w. władze Rzeszy Niemieckiej postanowiły wybudować na Raduni w Rutkach elektrownię widząc w tym dobry interes z produkcji energii elektrycznej. Elektrownia ruszyła w październiku 1910r. Elektrownię Wodną Rutki uruchomiono w październiku 1910 roku. Była to druga z elektrowni na Raduni - dwa tygodnie wcześniej ruszyła elektrownia w Straszynie. Inwestorem był powiat kartuski, elektrownia zaś miała zasilać okoliczne tereny. W latach dwudziestych elektrownię w Rutkach włączono do linii 60 kW Gródek- Wybrzeże i prąd z Rutek popłynął do Gdyni, dostarczając energię niezbędną przy budowie portu i miasta. W miarę wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczna rozbudowano też elektrownię. W roku 1927 dostosowano halę, w której pomieszczenie znalazł sześciocylindrowy silnik diesla o mocy 500 KM z generatorem. Ten zespół prądotwórczy został zdemontowany dopiero w latach pięćdziesiątych ub. wieku. Silnik ze złomowano, a generator o ciekawej konstrukcji z wirującym stojanem przeniesiono do elektrowni Struga. Podczas okupacji i działań wojennych do większych dewastacji i zniszczeń nie doszło, szybko przystąpiono do odbudowy i naprawy urządzeń, pierwszy powojenny prąd z Rutek popłynął już w 1945 roku. Elektrownia Rutki jest elektrownią przepływową zbiornikową toteż, jako jedna z nielicznych na Raduni może pracować bez powiązania z innymi obiektami. Tak właśnie było od czasu powstania elektrowni, kiedy to zarządzał nią powiat kartuski. Rutki miały „u góry" młyn w Ostrzycach, później młyn w Łapinie. Elektrownia Rutki Starostwa Powiatowego w Kartuzach była w okresie międzywojennym przedsiębiorstwem wytwórczo-dystrybucyjnym, zasilającym wytwarzaną energią obszar powiatów kartuskiego i częściowo kościerskiego. Współpracowała z elektrowniami Wolnego Miasta Gdańska w Łapinie i Straszynie. Była też włączona do systemu energetycznego Pomorza, zasilając wraz z polskimi elektrowniami budowę portu i rozwijające się miasto Gdynia.

Elektrownia wodna w Rutkach to zalążek elektryfikacji na Kaszubach. W tej miejscowości dogodnie położonej u wylotu jaru Raduni stwarzało naturalną możliwość wykorzystania energii wód rzeki i budowy zakładów przemysłowych napędzanych kołami wodnymi. Jeszcze przed wybuchem wojny sieć energetyczna elektrowni w Rutkach została połączona z linią do Gdyni (z elektrowni Gródek-Żur), stając się z czasem częścią większego systemu energetycznego Pomorza. Dzisiaj obiekt w Rutkach pełni funkcję lokalnej elektrowni, która w pełni sprawna i czynna stanowi zabytek techniki XX wieku. Z elektrownią sąsiaduje piękny kratownicowy most kolejowy wysadzony pod koniec wojny przez wycofujących się Niemców. Dziś linia kolejowa jest nieczynna, most zaś użytkowany jest przez miłośników wspinaczki skałkowej którzy na jego filarach wytyczyli trasy wspinaczkowe.

Elektrownia wodna Rutki-dane techniczne:

• (moc i instal. 440 kW, spad 12.2 m);
• najwyżej położona, w km 51.0 rz. Raduni

W skład hydrowęzła Rutki wchodzą:

• zapora ziemna (dług. 78m, wys. 12m) uszczelniona
  ekranem gliniastym
• kanał i sztolnia doprowadzające wodę (łączna długość
  154 m)
• przelew burzowy ze spustem dennym zamykany
  zasuwą płaską drewnianą
• kanał burzowy z kaskadami o długości 230 m
• kanał odpływowy dług. 300 m
• budynek elektrowni (część podziemna z betonu
  dozbrajanego)